فلسفه و فیلسوف

پس از آل احمد و شریعتی و احسان طبری و تک و توک اعضایِ حزب توده و حواریونِ آن ها واژه های  "فلسفه" و "فیلسوف" در ایران بسیار کم مایه تر از گذشته به کار رفته اند. به آقای یوسف اباذری قطع نظر از عقایدش که تمنّای نزدیک شدن به شبحی از آدورنو را دارد همان قدر فیلسوف گفته می شود که به آقای سید جواد طباطبایی که به گمانِ من الگویی ست کمیاب از «محقق به ماهو محقق» در ایران. و این هیاهویی ست برای هیچ و جز باد به دست نخواهد آورد. یوسف اباذری مترجمی ست از متون فلسفی انگلیسی یا ترجمه شده به این زبان، که خط و ربط مشخصی دارد و گذشته از گرایش های مبتدیانه ی معمول به مارکسیسم ( فارغ از اپیستولوژی پیچیده ی آن) گاهی نظراتی هم می دهد درباره مسایل بازار و اجتماعیات و جز آن که حرجی نیست. چرا که تمرینِ «جامعه ی باز» این ها را می طلبد و در امهاتِ مطلب، فردی مانند ایشان با آن مایه ی بسیار اندک و به طریقِ اولی هیچ از «فلسفه ورزی» گاهی تریبون و تواناییِ آن را دارد که وزشی از «موضوعی مرتبط با فلسفه یا جامعه شناسی» را در ژورنالیسمِ تشنه ی ما بدمد. چه به خوشآمد چه به ناخوشآمد. در مجله ای دیدم که توفانی از انتقاد بر این استاد دانشگاه روا شده بود که شاید ازین لحاظ قابل ملاحظه باشد که به فضای «کریتیکِ» جامعه یاری می رساند و تا این نباشد ما در مبانیِ آزادی در نقطه ی صفر خواهیم ایستاد.به این طریق، در صور مثالی اجتماع سیاسی، من حتا از حق نوشتن و گفتنِ فردی مانند مارکی دوساد نیز دفاع می کنم تا بعد ها کسانی از جمله دوبوار و ژرژ باتای و جز آن ها درباره اش بخواهند تحلیل هایی ارایه دهند که خود به نحوی بکر و خواندنی هستند از حیثِ جذبه­ ی متن و فلسفیدن و شناخت پیچیده گی های روح آدمی در عالم علم النفس. با این همه، این ها هیچ کدام باعث نمی شود که اگر آقای دکتر اباذری حرفی زد و موجی به راه انداخت لقب « فیلسوف» به ایشان داده شود. این همان قدر بی ربط است که کسانی آن را اخیرا برای سید جواد طباطبایی هم به کار برده اند. دکتر سید جواد طباطبایی فیلسوف نیست. و به گفتی «فیلسوف سیاست». ما پس از صدرای شیرازی فیلسوف نداشته ایم و حتا خود صدرا هم متأله است که فلسفه ورزی می کند نه فیلسوف به مفهومی که از افلاتون تا هوسرل تداولی داشته است. یعنی کسانی مانند ملامحسن فیض و عبدالرزاق لاهیجی و حاج ملا هادی  و سپس تر سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و ابوالحسن شعرانی و علامه فاضل تونی و جز آن­ها با وجود رتبه هایِ گوناگون در عالمِ تأله هیچ کدام فیلسوف به شمار نمی آیند. بر همین اساس آقای سید جود طباطبایی هم مقام «محقق در تاریخ اندیشه­ ی سیاسی» را دارد که که نمی بایست با مقام «فیلسوف» خَلط شود.  

 

 

 

برچسب‌ها: فلسفه, فیلسوف, سید جواد طباطبایی, آل احمد, شریعتی عباس مهیاد...